Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçeklesevinçli bir düzen değildir. Ahbaplık, toplum süresince insanoğluın cidden nite davrandıklarını değil, nite davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak derunin vardır. Doğruluk değeri nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene dokunmak, sosyal hayatın gerçekleşmesini peylemek ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin alınsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, banko sağlıklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum süresince insanoğluın hattıhareket ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte hukuk, âdem evladı davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-âdem evladı, âdem evladı-huy ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru derunin evrensel ilkelerle güvence altına hileınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi derunin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birfena rey ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, derslik çıkarları, toplum sözleşmesi, huy ve insanoğlu olarak tamlayan gözlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini peylemek maksadıyla konulmuş olan ve kamu gücüyle desteklenen kaide, kazı ve seçimın kâffesidür. Elan yaygın bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş sosyal evetşlakin düzenidir. Ahbaplık Lafız Valörı Ahbaplık kelimesi Arapça “kazı” kökünden gelir ve kazı kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “kazı” kelimesinin çoğkoca “beddua’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na nazaran hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” valörı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk valörında da kullanılır. Yol Valörı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği derunin hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Sınırlı bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi süresince asıl olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri süje saha kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku kamu hukukunun esaslıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet tarafından güvenceye hileınmış ve cebri yapmış oldurımlara mevla olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdem evladı davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun şayan hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla emsal nitelikteki tüm durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık sahaında yapmış oldurım kamu gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek derunin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları kösteklemek derunin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, mahpus ve mangır cezaları; temel hukukunda siyasetten men, vurgun metres; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları üzere farklı hukuk dallarında farklı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların birtakımlar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasi gözleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan hukuk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş sosyal bir evetşlakin düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun sosyal hayatı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve asayiş süresince bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgın Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Kontralanması) Hukukun pratik amacını, sosyal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile toplum süresince yaşayan insanoğluın, birbirleri ile sağlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun yapısından meydana gelen ihtiyaçlarını alınlamaya çhileışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile mevlit, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni hayatın asıl gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun saf yapısına ve bundan ileri mevrut ihtiyaçlarına muvafık cereyan etmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, soylu erki gerçeklere de kapalıdır; soylu erki gereksinimlara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile sınırlı bir organizasyon altına aldığı içtimai gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak tam kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak teşhismıyla doğruluk, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) cereyan etmek üzere iki farklı anlamda kullanılır. Doğruluk esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet valörında kişisel bir özelliği deyimler. şahıs her hin haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni çevirmek uğrunda sürekli ve değkârmez bir çaba gösterir. İşte bu hattıhareket ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mefhumı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği alışveriş biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk sahaında hukuki şayan olarak kelime konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Sosyete derunindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini deruneren kurallar tümü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve tutunmak yerinde bulunduğuna nazaran, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir şayan niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir toplum düzenini derunerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzumlu bulunan düzeni sakınmak, gerekse onu değkârtirmeyi meşrulaştırmak derunin her hin adalete esasvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta alınmıza oturmuş hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk valörında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan hukuk düzenlerinin namına muvafık olup olmadığı açısından bir şayan ve kıymetlendirme ölçüsü evet. Gine bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve negatif alınlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon abra süresince olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Normal olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal evetşlakin uyacak, hem de bu sosyal hayatın amerikan barış süresince sürebilmesi derunin bir düzen görünümünü esenlamaya çhileışacaktır.