Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklesevinçli bir düzen değildir. Ahbaplık, cemiyet içinde insanların filvaki nite davrandıklarını değil, nite davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak ciğerin vardır. Türe kıymeti zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene ayırmak, maşerî dirimın gerçekleşmesini bulmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin muhalifsına onaylama edilmesi ve uyulması müstelzim, katiyen selim kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle cemiyet içinde insanların hareket ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her vakit mümkündür. “İşte haklar, benibeşer davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir tertibat, bir bütündür.” İnsan-benibeşer, benibeşer-huy ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru ciğerin evrensel ilkelerle güvence şeşna tuzakınmasıdır. Ahbaplık, adamlık seviyesi ciğerin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birmebzul rey ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, cemiyet sözleşmesi, huy ve insanlar olarak tamlayan reylerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini bulmak maksadıyla konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, kazı ve seçimın hepsidür. Elan geniş bir tanımıyla haklar, adalete yönelmiş maşerî yaşamma düzenidir. Ahbaplık Kelime Mazmunı Ahbaplık kelimesi Arapça “kazı” kökünden gelir ve kazı kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “kazı” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na için haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet medlulında da kullanılır. Yöntem Mazmunı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu ciğerin hala doyurucu bir tanım mimarilamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok onaylama edilen tanımı ise: “Mukannen bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) bağlamlanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak haklar, kendi içinde baş olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri sermaye meydan kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Kanunuesasi Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun serlıca ast dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku başka toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye tuzakınmış ve cebri yapmış oldurımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları benibeşer davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun değer kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde analog nitelikteki tamam durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık meydanında yapmış oldurım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek ciğerin kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları dikilmek ciğerin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve vakıf cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, fırka mantinota; vergi hukukunda vergi ve kaçakçılık cezaları kabil derece derece haklar dallarında derece derece yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya siyasal reyleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan haklar, genel olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir yaşamma düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgın yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî dirimı düzenleyip insanların pasış ve güvenlik içinde bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Zıtlanması) Hukukun kılgın amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile cemiyet içinde yaşayan insanların, birbirleri ile tasarlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun mimarisından meydana gelen gereksinimlerinı muhaliflamaya çtuzakışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, muta nikâhı, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir haklar düzeni dirimın baş gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun katıksız mimarisına ve bundan ileri mevrut gereksinimlerine münasip cereyan etmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, kazançlı gerçeklere de bağlıdır; kazançlı yoksulluklara uymalı ve onları muhaliflamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile sınırlı bir yapılanma şeşna aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak essah kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak tanımıyla türe, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) cereyan etmek üzere iki derece derece anlamda kullanılır. Türe gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet medlulında kişisel bir özelliği deyimler. Zat her vakit haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni ödemek uğrunda kesiksiz ve değkârmez bir çaba gösterir. İşte bu hareket ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe kavramı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilişik biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar meydanında hukuki değer olarak gır konusu olan türe de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Sosyete ciğerindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini ciğereren kurallar tamamü olarak haklar, bu değerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve çalıştırmak yerinde bulunmuş olduğuna için, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün haklar sistemine ve sistemlerine egemen kâin, nesnel ve salt bir değer niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir cemiyet düzenini ciğererir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; icap bulunan düzeni kavzamak, gerekse onu değkârtirmeyi meşrulaştırmak ciğerin her vakit adalete servurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta muhalifmıza oturmuş haklar düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim haklar medlulında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan haklar düzenlerinin kendisine münasip olup olmadığı açısından bir değer ve yorum ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve negatif muhaliflıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon muvazene içinde olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Olağan olarak bütün haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşamma uyacak, hem de bu maşerî dirimın pasış içinde sürebilmesi ciğerin bir düzen görünümünü sağlamlamaya çtuzakışacaktır.